Komisja Europejska zaproponowała szereg środków mających na celu utworzenie unijnej strefy mobilności wojskowej — często określanej jako „wojskowe Schengen”.
Celem jest, by wojska, sprzęt i zasoby wojskowe mogły przemieszczać się szybko i sprawnie przez granice państw członkowskich, bez zbędnych opóźnień, szczególnie w sytuacjach kryzysowych lub zagrożenia. ednocześnie KE zapowiedziała reformę przemysłu obronnego — nowy plan mający wspierać innowacje, rozwój nowych technologii i zwiększyć zdolności produkcyjne państw członkowskich w sektorze obronnym.
Kluczowe założenia „wojskowego Schengen”
Nowa inicjatywa przewiduje:
Ujednolicenie przepisów: pierwszy w historii zestaw przepisów UE regulujących mobilność militarną, obowiązujący wszystkie 27 państw członkowskich.
Szybkie procedury: maksymalny czas na zezwolenie tranzytu wojsk i sprzętu przez granice: do 3 dni w czasie pokoju, a w sytuacjach kryzysowych — nawet 6 godzin.
Priorytetowy dostęp do infrastruktury: kluczowe drogi, porty, mosty, tunele i inne elementy infrastruktury transportowej mają być dostosowane do standardów „dual-use” (cywilno–wojskowych), by umożliwiały przejazd ciężkiego sprzętu wojskowego.
Nowy mechanizm koordynacji i współpracy: utworzenie grupy ds. mobilności wojskowej w UE, udział koordynatorów narodowych, wspólna pula transportowa (np. pociągi, ciężarówki, lotnictwo, statki), którą państwa będą mogły współdzielić.
Ochrona infrastruktury strategicznej: nowy zestaw narzędzi (tzw. resilience toolbox), który ma zabezpieczać infrastrukturę kluczową przed zagrożeniami — także w kontekście zagrożeń hybrydowych czy ataków.
Dzięki tym działaniom UE chce zapewnić, że w razie potrzeby mobilność militarna między krajami członkowskimi będzie szybka, skuteczna i bez zbędnej biurokracji — co zwiększy gotowość obronną całego bloku.
Dlaczego to ważne — kontekst i motywacje
Zmiany są odpowiedzią na rosnące zagrożenia bezpieczeństwa w Europie, w tym agresję ze strony Federacji Rosyjskiej i narastające napięcia na wschodnich granicach UE. Dotychczas procedury przekraczania granic przez sprzęt wojskowy były zróżnicowane, często długotrwałe — proces mógł trwać tygodnie, co znacząco ograniczało możliwość szybkiego reagowania. Dodatkowo — pewna część infrastruktury transportowej nie była przystosowana do ciężkiego sprzętu lub transportu wojskowego. Tylko modernizacja i dostosowanie tej infrastruktury może zapewnić realną mobilność na dużą skalę. Dla obywateli europejskich oznacza to większe poczucie bezpieczeństwa: wspólny system może zwiększyć gotowość obronną UE, a dzięki temu — zdolność szybkiej reakcji w razie kryzysu.
Co planują — harmonogram i finansowanie
Komisja dąży do uruchomienia unijnej strefy mobilności wojskowej do roku 2027.
Na lata po 2027 planowany budżet UE na mobilność wojskową ma wynieść ponad 17 mld euro.
Równocześnie — aby zmodernizować krytyczne elementy infrastruktury (mosty, tunele, porty, drogi), potrzeba znacznie większych funduszy. W mediach mówi się nawet o 100 mld euro potrzebnych na pełne dostosowanie priorytetowych korytarzy transportowych.
Państwa członkowskie będą mogły też korzystać z innych źródeł finansowania — funduszy UE na rozwój infrastruktury, a także środków przewidzianych w programach obronnych i inwestycyjnych.
Źródło: KE
