Realizowany przez Instytut Adama Mickiewicza zagraniczny program kulturalny pod hasłem Culture Sparks Unity stał się żywym dowodem na to, że twórczość ma siłę przekraczania granic, budowania dialogu i wzmacniania wzajemnego zrozumienia.
Od stycznia do czerwca 2025 roku, gdy Polska sprawowała przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej, jej głos w Europie wybrzmiał nie tylko na politycznych i międzynarodowych forach, ale również poprzez uniwersalny język sztuki.
Była to opowieść o Europie tworzonej przez spotkania, wspólne marzenia i współpracę.
Kultura ponad granicami państw
Na tę niezwykłą kulturalną podróż złożyło się ponad 200 wydarzeń w 30 krajach, z udziałem niemal 1100 artystek i artystów. Program świadomie wykraczał poza granice Unii Europejskiej, docierając do państw takich jak Serbia, Gruzja, Macedonia Północna czy Mołdawia, a także włączając artystów, którzy znaleźli w Polsce schronienie, wnosząc do programu swoje unikalne doświadczenia. Celem nie było jedynie zaprezentowanie polskiej sceny artystycznej, lecz stworzenie przestrzeni dla autentycznej wymiany i dialogu.
Różnorodność sztuki i twórców
Program obejmował szerokie spektrum dziedzin: sztuki wizualne, muzykę, literaturę, film, teatr, taniec i performans oraz prezentował twórczość zarówno uznanych, jak i debiutujących artystów i artystek.
Szczególny nacisk położono na wspieranie młodych twórczyń i twórców, ich profesjonalizacje i wzmocnienie obecności na międzynarodowej scenie artystycznej. Łącznie do współtworzenia programu zagranicznego programu kulturalnego zaangażowano ponad 1000 artystów zarówno z Polski, jak i zagranicy.
Silna współpraca
Wydarzenia realizowane były we współpracy z licznymi partnerami z Polski i zagranicy – Instytutami Polskimi i lokalnymi instytucjami kultury – muzeami, teatrami, festiwalami, galeriami i centrami sztuki.
Dzięki tej sieci współpracy program Culture Sparks Unity przekształcił się w przestrzeń prawdziwego dialogu i artystycznego porozumienia – między narodami, pokoleniami i dziedzinami sztuki. Działania Instytutu Adama Mickiewicza sprzyjały budowaniu długofalowych relacji i sieci współpracy międzynarodowej, pomogły zainicjować nowe partnerstwa artystyczne oraz wzmocniły dialog międzykulturowy.
Symboliczna inauguracja w sercu Europy
Program zainaugurowano w symbolicznych dla europejskiej wspólnoty miejscach – budynkach Rady UE i Parlamentu Europejskiego. Prezentacje polskiego designu i sztuki, w tym instalacje w Brukseli, od samego początku nadawały ton całej prezydencji. Praca Alicji Patanowskiej We Are the Weather, umieszczona w budynku Justus Lipsius, stanowiła symboliczną refleksję nad wodą jako źródłem życia i wspólną odpowiedzialnością za klimat. Z kolei w budynku Europa instalacja Alicji Białej Underneath the Hard Ground, Soft Ground łączyła tradycyjne techniki z refleksją nad regeneracją i siłą wspólnoty. W Parlamencie Europejskim zaprezentowano natomiast kolekcję polskiej sztuki i designu, oraz strefy relaksu zaprojektowane przez architektkę Katarzyny Baumiller.
Sztuka, która mówi wieloma językami
Priorytety zagranicznego programu kulturalnego polskiej prezydencji – solidarność, młodość i bezpieczeństwo – znalazły swoje odzwierciedlenie w różnorodnych formach artystycznych.
Wartość solidarności wybrzmiała szczególnie mocno dzięki projektom poruszającym tematy wojny i oporu. Poruszający spektakl Marty Górnickiej Matki. Pieśń na czas wojny czy spektakle otwierające Bazaar International Festival, podkreślające siłę kobiet w obliczu przemocy, stały się artystycznym manifestem tych idei. Tematykę tożsamości kulturowej Europy Wschodniej i doświadczeń diaspor podjęła z kolei wystawa Familiar Strangers w prestiżowej brukselskiej instytucji BOZAR.
Sztuki wizualne stały się potężnym narzędziem budowania relacji. Wystawa Bujność. Sztuka kobiet w XXI wieku w Kiszyniowie była gestem wsparcia dla europejskich aspiracji Mołdawii. Z kolei dzięki zaangażowaniu wielu partnerów, wystawie fotograficznej European Kinship w Budapeszcie towarzyszyła specjalna edycja najstarszego na świecie magazynu fotograficznego – British Journal of Photography.
Sztuka tworzona przez młode artystki i artystów
Szczególny nacisk położono na promocję młodego pokolenia twórców, postrzeganych jako głos przyszłej Europy. Ich energia i innowacyjne myślenie były widoczne w dynamicznych projektach tanecznych i performatywnych w Niemczech i na Cyprze, czy w propozycjach autorstwa m.in. Hany Umedy i Alexa Baczyńskiego-Jenkinsa, w eksplorującej wpływ turystyki na środowisko wystawie Ady Zielińskiej Post Tourism czy podczas belgijskiej edycji festiwalu Unsound, gdzie polscy artyści tworzyli nowatorskie kolaboracje z międzynarodowymi twórcami.
Program objął także szeroką publiczność dzięki przeglądowi filmowemu Solidarity on Screen w całej Europie oraz spotkaniom literackim z udziałem m.in. noblistki Olgi Tokarczuk.
Finał z przesłaniem jedności
Zwieńczeniem sześciomiesięcznego programu była uroczysta gala w brukselskim centrum sztuki Flagey. Podczas wieczoru odbyła się światowa premiera utworu Unity, skomponowanego specjalnie na tę okazję przez Aleksandra Dębicza. Koncert z udziałem światowej sławy kontratenora Jakuba Józefa Orlińskiego w towarzystwie wybitnych polskich instrumentalistów, stał się okazją do uhonorowania tego, co nas łączy.
Zagraniczny program kulturalny polskiej prezydencji Culture Sparks Unity był czymś więcej niż półrocznym festiwalem. Dzięki setkom wydarzeń, warsztatów i wizyt studyjnych program stał się fundamentem dla przyszłej, wieloletniej współpracy kulturalnej.
4 Miliony odbiorców na świecie
350 tys. Uczestników międzynarodowego programu kulturalnego
Kampanie online zagranicznego programu kulturalnego dotarły do przeszło 4 milionów odbiorców w Polsce i na świecie, w wydarzeniach na całym świecie uczestniczyło łącznie blisko 350 tysięcy ludzi.
Nawiązanie i wzmocnienie relacji z kluczowymi instytucjami, promocja młodych artystek i artystów na arenie międzynarodowej oraz umocnienie wizerunku Polski jako otwartego i zaangażowanego partnera to najważniejsze, długofalowe efekty tego przedsięwzięcia.
Program pokazał, że kultura jest nieustannym, ewoluującym dialogiem, a inwestycja w nią przynosi korzyści, które będą owocować przez lata. Bo kultura naprawdę łączy.
źródło: polish-presidency.consilium.europa.eu/pl
