Komisja Europejska przedstawiła kompleksowy plan przyspieszenia rozwoju kolei dużych prędkości w całej UE, oferując pasażerom znacznie skrócony czas podróży.
Poprzez rozwój szybkich, komfortowych, bezpiecznych i niezawodnych usług kolejowych, plan ten wspiera realizację dwóch celów UE: osiągnięcia neutralności węglowej do 2050 roku oraz wzmocnienia globalnej konkurencyjności Europy.
Opierając się na transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T), plan stawia sobie za cel skrócenie czasu trwania wielu popularnych podróży kolejowych w Europie o połowę w porównaniu z obecnym. Na przykład, do 2030 roku pasażerowie będą mogli podróżować z Berlina do Kopenhagi w cztery godziny zamiast siedmiu. Do 2035 roku Sofia i Ateny będą oddalone od siebie o zaledwie sześć godzin jazdy koleją, a nowe połączenia transgraniczne połączą kraje bałtyckie i umożliwią pasażerom podróż z Paryża do Lizbony przez Madryt.
Plan zakłada stworzenie sprawnie funkcjonującej i szybszej sieci kolei dużych prędkości do 2040 r., przy czym kluczowe działania skupiają się wokół czterech filarów:
- Przyspieszenie inwestycji i harmonizacja w pełni interoperacyjnej europejskiej sieci kolei dużych prędkości.
- Likwidacja transgranicznych wąskich gardeł poprzez ustalenie wiążących terminów do 2027 r. i określenie opcji zwiększenia prędkości, w tym znacznie powyżej 250 km/h, jeśli będzie to ekonomicznie opłacalne.
- W nadchodzących miesiącach zostanie opracowana specjalna strategia finansowania UE, wspierana strategicznym dialogiem z państwami członkowskimi, sektorem przemysłu i podmiotami finansowymi. Celem jest lepsza koordynacja źródeł finansowania i inwestycji prywatnych oraz wzmocnienie unijnego ekosystemu finansowania projektów kolei dużych prędkości, co zapewni ukończenie sieci TEN-T do 2040 roku. Zwieńczeniem strategicznego dialogu będzie Umowa w sprawie Kolei Dużych Prędkości, wielostronne zobowiązanie do mobilizacji niezbędnych inwestycji w projekty priorytetowe.
- Atrakcyjne i konkurencyjne ramy dla usług kolejowych
- Przepisy będą wspierać rozwój rynku używanego taboru kolejowego. Komisja zaproponuje w 2027 r. środki zakazujące antykonkurencyjnego złomowania sprawnego i bezpiecznego taboru kolejowego oraz ustanawiające przejrzyste warunki jego odsprzedaży i eksploatacji we wszystkich państwach członkowskich.
- Propozycja z 2026 r. będzie miała na celu usprawnienie systemów sprzedaży biletów i rezerwacji biletów kolejowych, dzięki czemu pasażerowie będą mogli łatwiej planować i kupować płynne podróże transgraniczne, a także uzyskają lepszy dostęp do ochrony praw pasażerów w przypadku korzystania z usług wielu operatorów.
- Zniesienie barier wejścia na rynek dla nowych operatorów kolei dużych prędkości. Lepsza koordynacja przepustowości torów, sprawiedliwe opłaty za dostęp do torów oraz niedyskryminacyjny dostęp do infrastruktury ułatwią nowym firmom oferowanie usług kolei dużych prędkości, zwiększając konkurencję i czyniąc koleje dużych prędkości bardziej przystępnymi cenowo.
- Wspieranie silnego, innowacyjnego i zharmonizowanego europejskiego sektora kolejowego.
- Konkurs badawczy „Europe's Rail 2026” wesprze rozwój taboru dużych prędkości nowej generacji. Finansowane będą badania i innowacje mające na celu pokonanie barier technicznych, które obecnie uniemożliwiają płynne funkcjonowanie poszczególnych składów pociągów dużych prędkości w całej Europie.
- W 2026 r. nastąpi zmiana przepisów UE, której celem będzie uproszczenie procesu certyfikacji maszynistów, dzięki czemu łatwiej będzie im wykonywać przewozy transgraniczne.
- Europejski plan wdrożenia ERTMS na rok 2026 zapewni zwiększoną interoperacyjność dzięki zharmonizowanemu wdrażaniu ERTMS.
- Wzmocnienie zarządzania na szczeblu UE w celu skoordynowania i realizacji wizji.
- Aby lepiej skoordynować wykorzystanie przepustowości infrastruktury kolejowej, zarządcy infrastruktury zostaną uprawnieni i prawnie zobowiązani do współpracy w celu zapewnienia przewidywalnej i atrakcyjnej przepustowości transgranicznej na potrzeby usług dalekobieżnych, zgodnie z proponowanym rozporządzeniem w sprawie wykorzystania przepustowości infrastruktury kolejowej.
- Bariery utrudniające tworzenie nowych usług pomiędzy kluczowymi miastami będą przedmiotem dyskusji i rozwiązywania z udziałem interesariuszy podczas okrągłych stołów, a nadzór nad postępem w kierunku zidentyfikowanych rozwiązań będą sprawować europejscy koordynatorzy TEN-T.
- Komisja ustanowi tablicę wyników służącą do monitorowania postępów w rozwoju kolei dużych prędkości.
- W 2026 r. zmieniony zostanie również mandat Agencji Kolejowej Unii Europejskiej, co umożliwi Agencji wyeliminowanie zbędnych przepisów krajowych i skuteczniejsze wydawanie zezwoleń i certyfikatów, wspierając tym samym wdrażanie innowacji.
Oprócz skrócenia czasu podróży, plan ten zmniejszy korki, zwiększy przepustowość na liniach konwencjonalnych oraz usprawni obsługę pociągów regionalnych i nocnych. Wzmocni również bezpieczeństwo Europy, ułatwiając szybki przewóz żołnierzy i sprzętu wojskowego obok cywilnych ładunków.
Źródło: KE
