Transformacja i cyfryzacja mają pomóc pracownikom wymiaru sprawiedliwości w całej UE w stosowaniu nowoczesnych narzędzi informatycznych, w tym sztucznej inteligencji.
Komisja Europejska przedstawiła pakiet „Cyfrowa sprawiedliwość 2030”, inicjatywę mającą na celu modernizację systemów wymiaru sprawiedliwości w całej UE i zapewnienie, aby pracownicy wymiaru sprawiedliwości byli wyposażeni w narzędzia dostosowane do ery cyfrowej. Ten strategiczny plan działania ma na celu przyspieszenie cyfryzacji systemów wymiaru sprawiedliwości w całej UE, wzmocnienie pozycji obywateli, przedsiębiorstw i pracowników wymiaru sprawiedliwości poprzez innowacje i współpracę transgraniczną.
Pakiet „Cyfrowa sprawiedliwość” obejmuje strategię „Cyfrowa sprawiedliwość@2030” oraz europejską strategię szkolenia kadr wymiaru sprawiedliwości na lata 2025–2030. Wspólnie strategie te będą stymulować transformację cyfrową systemów wymiaru sprawiedliwości, wykorzystując najnowocześniejsze technologie, takie jak sztuczna inteligencja (AI), w celu zwiększenia wydajności, zmniejszenia kosztów i poprawy dostępu do wymiaru sprawiedliwości dla wszystkich.
W strategii „Sprawiedliwość cyfrowa do 2030 r.” przedstawiono 14 możliwych do podjęcia kroków, które mają pomóc państwom członkowskim uwolnić potencjał sztucznej inteligencji i narzędzi cyfrowych w systemach wymiaru sprawiedliwości, na przykład:
- promowanie wymiany najlepszych praktyk między państwami członkowskimi w zakresie narzędzi cyfrowych wykorzystywanych przez prawników praktyków w całej UE, prowadzonej na europejskim portalu „e-Sprawiedliwość”;
- opracowanie zestawu narzędzi umożliwiających państwom członkowskim dzielenie się narzędziami informatycznymi i narzędziami sztucznej inteligencji wykorzystywanymi w wymiarze sprawiedliwości, aby przyspieszyć cyfryzację i pomóc w generowaniu oszczędności;
- wzmocnienie europejskiej przestrzeni danych prawnych w celu dalszego ułatwiania dostępu online do prawodawstwa i orzecznictwa, z wykorzystaniem dostępu do większej liczby danych sądowych w celu opracowania narzędzi sztucznej inteligencji dostosowanych do potrzeb systemów wymiaru sprawiedliwości;
- Komisja przeprowadzi badanie mające na celu znalezienie europejskiego rozwiązania problemów technicznych wynikających ze współpracy systemów sądowych, a mianowicie pomoc w przezwyciężeniu wyzwań związanych z interoperacyjnością w transgranicznych wideokonferencjach.
Zajmując się barierami technicznymi i promując harmonizację, strategia ma na celu stworzenie systemu wymiaru sprawiedliwości, który będzie sprawny, sprzyjający włączeniu społecznemu i dostosowany do ery cyfrowej.
Ponadto europejskastrategia szkolenia kadr wymiaru sprawiedliwości na lata 2025–2030 pomoże zapewnić, aby wszyscy pracownicy wymiaru sprawiedliwości (od sędziów i prokuratorów po pracowników sądów i innych prawników praktyków) byli odpowiednio przygotowani do stosowania cyfrowego wymiaru sprawiedliwości w praktyce. Komisja podkreśla, że wykwalifikowani i doświadczeni technologicznie pracownicy wymiaru sprawiedliwości muszą zapewnić powodzenie transformacji i cyfryzacji systemów wymiaru sprawiedliwości w całej UE.
Strategia szkolenia kadr wymiaru sprawiedliwości obejmuje praktyczne szkolenia, na przykład w zakresie cyfrowych systemów zarządzania sprawami, cyfrowych narzędzi współpracy transgranicznej i bezpiecznych technologii komunikacyjnych; oraz dalsze działania podnoszące świadomość na temat wpływu narzędzi cyfrowych i sztucznej inteligencji na wymiar sprawiedliwości. Sędziowie i inni pracownicy wymiaru sprawiedliwości również muszą przejść odpowiednie szkolenie w zakresie stosowania unijnego prawa cyfrowego, takiego jak akt o usługach cyfrowych. Szkolenia krajowe i finansowane przez UE powinny być bardziej dostosowane w celu stworzenia synergii i zwiększenia długoterminowego wpływu szkoleń dla pracowników wymiaru sprawiedliwości i dostępnych budżetów.
Kontekst
Cyfrowe systemy wymiaru sprawiedliwości mają zasadnicze znaczenie dla atrakcyjnego otoczenia biznesowego i inwestycyjnego. Zwiększają one przejrzystość, ograniczają opóźnienia oraz zwiększają skuteczność i dostępność procedur - zwłaszcza w sprawach transgranicznych. Są one również bardziej odporne w czasach kryzysu – co pokazała pandemia COVID-19 – prowadzą do oszczędności kosztów i umożliwiają szybki, bezpieczny i przejrzysty dostęp do wymiaru sprawiedliwości dla wszystkich.
Dzięki promowaniu stosowania narzędzi cyfrowych i sztucznej inteligencji pakiet „Cyfrowa sprawiedliwość 2030” pomoże zwiększyć wydajność, odporność i dostępność systemów wymiaru sprawiedliwości w całej UE dla obywateli i przedsiębiorstw, aby wspierać konkurencyjność i wzrost gospodarczy Europy.
Przyczynia się on do realizacji szerszego unijnego programu polityki „Droga ku cyfrowej dekadzie”, którego celem jest udostępnienie w internecie wszystkich kluczowych usług publicznych do 2030 r. Wspiera również inicjatywę „Unia umiejętności” mającą na celu zapewnienie, aby wszyscy w Europie, w tym pracownicy wymiaru sprawiedliwości, posiadali umiejętności cyfrowe i umiejętności w zakresie sztucznej inteligencji niezbędne do rozwoju w nowoczesnym i cyfrowym społeczeństwie.
Przyjęcie rozporządzenia w sprawie cyfryzacji w 2023 r. było ważnym krokiem w tworzeniu cyfrowej wymiany transgranicznej w 24 procedurach współpracy sądowej w sprawach cywilnych, handlowych i karnych.
Przedstawiony pakiet dodatkowo przyczynia się do osiągnięcia celu, jakim jest wzmocnienie systemów sądowych w UE poprzez cyfryzację.
Źródło: KE
